Chương 2
Đức Giêsu của ông
Gioan
là Đấng Thiên Sai
hay Khách Lạ từ trời
(Bài 14)
Giêsu, Đấng Thánh Hiền
như ông Gioan từng kể ở thư từ
Xưa nay, chưa từng thấy
có bức thư nào ở Tân Ước được gán cho ông Gioan là tác-giả, lại nêu danh ông ở trên
đó. Thư thứ nhất, hoàn-toàn không tên tuổi. Hai thư còn lại, ắt hẳn do vị nào
đó tự gọi là “Đấng Lão Thành” hoặc “Bậc Cao Niên”, từng viết lên. Thế nên, mối tương-quan
giữa tác-giả Gioan Tin Mừng với người viết đây, là chuyện không có gì chắc-chắn,
xác-thực cả.
Chốn nhân-gian đầy sự-kiện,
người người vẫn đồng-ý bảo: giòng chảy ngắn được gọi là “Thư thứ hai” và “Thư thứ
ba” của vị tác-giả tên Gioan, đều do một người tạo ra, thôi. Ý-tưởng ghi ở thư này,
lại phản-ánh cũng một ý-lực và tư-tưởng của ông Gioan Tin Mừng. Và, cả ba bức
thư nói ở đây, đều được viết cùng một thời, mà các nhà chú-giải cho rằng vào
năm thứ 100, hoặc trễ hơn.
Về chân-dung/diện-mạo
Đức Giêsu ở trong thư, đạo-lý này ít có gì mới. Về dân tình ghi trong thư nổi
trội hơn Tin Mừng, chừng như vẫn lặp đi lặp lại chỉ một đạo-lý thần-học đến độ
nhàm/chán, do đám đồ-đệ/thân-cận ông Gioan đoan-quyết rằng: Đức Giêsu là Đấng
Thiên-Sai từ trời đến, rất Kitô. Đạo-lý đích-thực trong ba bức thư trên bao gồm
việc rời/xa chốn tối tăm nhờ vào lằn sáng chiếu rọi sự việc người “Con” đã nối-kết/hiệp-thông với
Cha, mà thành.
Trước hết và trên hết,
việc rời/xa chốn tối-tăm, để tình thương của Chúa đến với con dân mọi người. Nếu
không có tình thương của Chúa, thì cũng chẳng thứ gì tồn-tại được. Đó, là điều mà
Thư Thứ Nhất của tác-giả cũng tên là Gioan đã chứng-minh ở đoạn 4 câu 20, như
sau:
“Nếu ai nói:
"Tôi yêu mến Thiên Chúa" mà lại ghét anh em mình, thì người ấy là kẻ
nói dối; vì ai không yêu thương người anh em mà họ trông thấy, thì không thể
yêu mến Thiên-Chúa mà họ không trông thấy.”
Nói gì đi nữa, các
thư do tác-giả trùng tên Gioan viết ra, lại đã bao gồm hai yếu tố chính về đạo-lý
khác với những gì được viết ở Tin Mừng Thứ Tư. Xét công việc của người viết Tin
Mừng Thứ Tư, tôi cũng chú-trọng nhiều vào việc chờ mong ngày cánh-chung chợt đến
với ta. Điều này, không thấy nói ở Thư Thứ Nhất được bảo là của ông Gioan Tin Mừng,
tức muốn nói rằng: người nhận thư, từng sống vào “giờ sau hết” như đoạn 2 câu
28 còn ghi chép:
“Và bây giờ, hỡi anh
em là những người con thơ bé, đây là giờ cuối cùng. Anh em đã nghe biết là tên
Phản Kitô sẽ đến; thế mà giờ đây nhiều tên Phản Kitô đã xuất hiện. Do đó, chúng
ta biết được rằng đây là giờ phút cuối.”
Lại nữa, các vị này đây
vẫn chờ đợi Đức Kitô tái xuất-hiện, như đoạn 3 câu 2 còn ghi rõ:
“Anh em thân mến, hiện
giờ chúng ta là con Thiên Chúa; nhưng chúng ta sẽ ra thế nào, điều ấy chưa được
tỏ bày. Chúng ta biết rằng khi Đức Kitô xuất-hiện, chúng ta sẽ giống như Người,
vì Người thế nào, chúng ta sẽ thấy Người như vậy.”
Do có niềm sốt-sắng
trổi lên như thế, hoạt-động của các vị có quan-điểm dị-thường về đạo-lý ở cộng-đoàn
tiên-khởi, lại được hiểu là có sai sót.
Điều này vốn dĩ dẫn dắt người đọc vội kết luận rằng: Thứ Thứ Nhất của tác-giả
Gioan đã chứng-tỏ là đã có trước cả Tin Mừng Thứ Tư, trong quá-trình triển-khai
tư-tưởng của nhóm người theo chân ông.
Thật ra thì, đạo-lý
sai-lạc mà Thư này từng phản-bác, lại chối bỏ sự-kiện Nhập-Thể có thực, nên đã
cho rằng: nhóm dị-giáo không chấp-nhận việc “Đức Giêsu Kitô đến với nhân-gian bằng
xương bằng thịt, như Thứ Thứ Hai chương 7 từng qui-chiếu Thư Thứ Nhất ở đoạn 4
câu 2, như sau:
“Căn cứ vào điều này,
anh em nhận ra Thần-Khí của Thiên-Chúa: Thần Khí nào tuyên-xưng Đức Giêsu Kitô
là Đấng đã đến và trở nên người phàm, thì Thần Khí ấy bởi Thiên-Chúa.”
Hình-thức dị-giáo mới
chớm này, lại đã chống-trả việc liên-kết/hiệp-nhất giữa Lời Thánh Thiêng với nền-tảng
thân xác con người, một loại sai-trái đạo-lý từng đe-doạ Giáo-hội nói tiếng Hy
Lạp, trong suốt thế-kỷ thứ hai.
Sách Khải Huyền
Sách Khải Huyền, còn
gọi là sách viết về “Cánh Chung Luận” xem ra là công-trình đạo-lý do nhân-sĩ nào
đó cũng mang tên là Gioan đề ra, như người đọc thấy ghi ở chương 1 từ câu 1 đến
câu 4, vốn nói rõ:
“Mặc-khải của Đức
Giêsu Kitô: Thiên-Chúa ban cho Ngài để Ngài tỏ cho các tôi-tớ Ngài biết các điều kíp phải xảy
đến; và Ngài đã sai thần-sứ của Ngài đến
triệu-báo cho tôi-tớ Ngài là Gioan*, kẻ đã làm chứng về Lời của Thiên-Chúa,
cùng về chứng của Đức Giêsu Kitô, về mọi điều ông thấy. Phúc cho người giảng
sách và những kẻ nghe lời-lẽ của sấm-ngôn và nắm giữ các điều đã viết trong đó,
bởi chưng thởi buổi đã gần!”
Xác-quyết này, cho thấy:
tác-giả Gioan Tin Mừng là người lĩnh-hội mặc-khải từ đảo Patmos thuộc biển
Ê-giê, cận duyên nước Thổ Nhĩ Kỳ nằm về mạn châu Á. Tác-giả Gioan này, cũng thuộc
cùng một trường-phái với Gioan Tin Mừng tuy không cùng một người viết. Lai-lịch
của tác-giả viết thư này, và đặc-trưng kinh-điển ở đạo-lý, vẫn là đề-tài gây
tranh-cãi hàng nhiều thế kỷ dài trong Giáo hội tiên-khởi. Nhưng, cuối cùng thì:
sách Khải-Huyền lại đã đi vào kết-đoạn được coi như thành-phần Tân-Ước.
Có điều chắc-chắn,
là: lâu nay vẫn có nối-kết giữa chuyện ghi thư như thế với Tin Mừng Thứ Tư của
ông Gioan. Với trường-phái Tin Mừng của ông Gioan, thì: Đức Kitô được định-danh
bằng biểu-tượng “Chiên/Cừu” và đã hơn một lần được gọi là “Lời của Chúa” như
Sách này còn ghi rõ ở đoạn 19 câu 13, như sau:
“Ngài mặc chiến-bào
nhúng máu, và danh-hiệu gọi gọi Ngài là Lời Thiên-Chúa.”
Mặt khác, xét về ngữ-học,
ta vẫn có thể coi hai bản-văn này xuất từ cùng một tác-giả và theo cùng một
quan-niệm thông-thường vẫn có về sách Khải-huyền khác hẳn thể-loại Tin Mừng.
Theo nguồn-văn về
cánh-chung-luận của Do-thái-giáo từng được điều-chỉnh cho phù-hợp với kẻ tin
vào Đức Giêsu Kitô. Ảnh-hình về cánh-chung-luận thường khiến người đọc nhớ về Cảo
Bản Biển Chết. Ở hai bản-văn này, ta đều thấy có tiếng kèn đồng gọi là Gog và magog có kẻ địch-thù xuất-hiện vào phút cuối dẫn-dắt vua-quan/lãnh
chúa tập họp cho trận-chiến cuối với Amagegđon.
Cả hai, đều được phú-ban cho vai-trò điều binh khiển tướng giống Tổng Lãnh
Thiên Thần Mi-ka-e và các chiến-hữu của thần-sứ nhà trời.
Giêrusalem của Đạo
Chúa đã nổi-trôi xuống với địa cầu, được thần-sứ dõi theo bằng roi/vọt trừng-trị
lại cũng xuất-hiện ở các thủ-bản từ Qumran mô-tả thành thánh mới, rất
hoành-tráng.
Một đoạn khác gợi
tính tò-mò là ở sách Khải Huyền đoạn t4 câu 4 từng viết rằng:
“Họ là những kẻ không
dây-dưa với đàn bà, vì họ trinh-khiết; họ được tháp-tùng theo Chiên Con bất cứ
Ngài đi đâu; họ đã được mua chuộc giữa loài người, làm tiên-thường hiến-dâng
Thiên-Chúa và Chiên Con”.
Câu ở trên, nhắc lại
tình-huống của một đấng bậc không lập gia-đình ở Essênê theo tác-giả Philô,
Josephus và theo Qui-định nội bộ của cộng-đoàn Qumran. Đoạn văn này mô-tả
Giáo-hội được “Chiên Con” cứu rỗi . Giáo-hội đây, là hội thánh gồm các nam-nhân
không tự vấy bẩn với các nữ-phụ vì họ trinh-khiết.
Về ngày tháng xuất-hiện
sách Khải-huyền, một số nhà chú-giải lại gán cho tín-hữu tử-đạo thời tiên-khởi
và qui về chuyện khích-bác quyết chống lại La Mã, coi đế-quốc nay như mãnh thú,
điếm đàng hoặc xứ Babylon tồi-tệ xảy ra không lâu sau thời bạo-chúa Nêrô
tung-hoành tác-hại vào niên-biểu 100 hoặc trễ hơn.
Nhiều học-giả kinh-điển
còn tìm cách định-vị lai-lịch của loài “Mãnh thú” qua việc giải-thích con số
666 có sự giúp-đỡ của cái-gọi-là “gematria”
hoặc việc sử-dụng các giá-trị đối với chữ viết Do-thái hoặc Hy-Lạp. Tất cả cũng
chỉ là phù-phiếm theo cách giải-khuây, như đoạn 13 câu 18 từng dẫn-giải:
“Tinh-khôn là ở đây!
Ai có trí, hãy tính xem mã số của Mãnh-thú. Vì
đó là mật-mã của một người, và mã-số đó là 666”.
Nằm ở giữa các đặc-trưng
truyền-thống của Đức Kitô như sách Khải-huyền từng mô-tả chân-dung/diện-mạo của
Ngài như Đấng Thiên-Sai vốn có từ thời vua Đavít, “Sư-tử của bộ-tộc Giuđa”, lại
là “cội-rễ và là miêu-duệ của giòng-dõi vua Đavít”, như đoạn 5 câu 5 và đoạn 22
câu 16, lại diễn tiếp:
“Và, một Lão-công nói
với tôi: Đừng khóc!Này, Ngài đã thắng, sư-tử họ Giuđa, chồi lộc Đavít, để đu75c
mở sách và bẩy ấn của nó.”
Và:
“Ta là Giêsu, Ta đã
sai Thiên-thần của Ta đến chứng-thực cho các ngươi các điều này về các hội-thánh.
Ta là Chồi lộc, là tong-tộc Đavít, là Sao mai sáng láng.”
Đặc-trưng tiêu-biểu của
Gioan khi nói về “Chiên Con” và “Lời của Chúa” đã được nói đến, nhưng ở
đây vẫn có sự khác-biệt thật rõ nét giữa Thiên-Chúa, là Đấng duy-nhất để mọi
loài phụng-thờ như được viết ở đoạn 22 câu 9 rằng:
“Coi chừng, đừng thế!
Ta cũng đầy-tớ của cùng một Chúa với ngươi, cũng như các ngôn-sứ an hem người,
và các kẻ nắm giữ các lời viết trong sách này. Ngươi hãy thờ lạy Thiên-Chúa!”
Và, Chiên-Con-Đấng-Thiên-Sai-là-Lời
cũng là thế. Từ điểm-tụ của tầm-nhìn Khải-huyền này, lại đã được xem xét ít
mang tính thần-học cấp-tiến hơn của ông Gioan.
Tuy nhiên, ở đây cũng
có điều mới mẻ rất quan-trọng. Điều tiên-quyết ở đây, chính là việc đưa ra ảnh-hình
một Đức Kitô mang tính đấu-tranh, do
bởi Ngài cưỡi ngựa trắng khoác chiến-bào dính đầy máu và được coi như “Vua các
vua và là Chúa các chúa” tẩy trừ mọi quốc-gia/dân-tộc như đã nói ở đoạn 19 câu
11-16, như sau:
“Và tôi đã thấy trời
mở ra, và này: một con ngựa bạch, và Đấng cỡi nó mang danh: Tin-thành và
Chân-thật. Một cách công-minh, Ngài xét xử, và giao-chỉnh. Mặt Ngài là ngọn lửa
hoả hào; trên đầu Ngài, có nhiều vương-miện; Ngài mang danh đã viết, mà không
ai biết được, chỉ trừ một mình Ngài. Ngài mặc chiến-bào những máu, và danh-hiệu
gọi Ngài là Lời Thiên-CHúa. Và theo Ngài, có những cơ-binh Thiên-quốc cỡi ngựa
bạch, mình vận trúc-bâu trắng ngời tinh-sạch. Tự miệng Ngài phóng ra thanh kiếm
sắc bén, để nhờ đó Ngài chinh-phạt các dân; chính Ngài dùng trượng sắt chăn dắt
chúng. Chính Ngài đạp bồn rượu lôi đình thịnh-nộ của Thiên-Chúa toàn-năng. Ngài
mang Danh viết trên áo, trên tà áo của Ngài: Vua trên cá vua và Chúa trên các
chúa.”
Ở đây, ta lại bị lôi
kéo thật xa từ hào quang yêu-thương đó, theo như Tin Mừng của ông Gioan, thì người “Con” và Cha Ngài ở với nhau và
trong nhau cũng như Ngài đang ở trong các kẻ tin và các kẻ tin cũng đang ở trong
Ngài. So-sánh điều này với tầm nhìn của sách Khải-huyền đoạn 19 câu 19 đến 21 từng
bảo rằng:
“Và tôi đã thấy Mãnh
thú và vua chúa trên đất, với các cơ-binh của họ, tụ họp lại để giao-chiến với
Đấng cỡi ngựa và cơ binh của Ngài. Và, Mãnh thú đã bị bắt và với nó, cả
tiên-tri giả, kẻ làm dấu lạ phò-tá nó, khiến nó đã mê-hoặc được những kẻ đã chịu
thích-tự Mãnh thú và những kẻ thờ-lạy ảnh-tượng nó. Cả hai bị quăng sống vào
vũng lửa đốt bằng diêm sinh. Và, mọi kẻ khác bị sát-phạt do thanh kiếm của Đấng
cỡi ngựa phóng ra tự miệng Ngài. Và, hết mọi loài chim muôngđược no-nê thịt
chúng.”
Đó là Đức Giêsu như Đấng
xa vời khỏi văn-bản của ông Gioan do bởi Ngài khác hẳn Đức Giêsu đích-thực được
mô-tả ở văn-bản học hỏi từ Tin Mừng Nhất Lãm.
Điều mới mẻ nữa, là:
một phần được gán cho Chiên Con ở thế-giới mới này, sau khi “trời mới đất mới
này” đã quá-vãng như có nói ở Khải huyền chương 21. Đức Kitô-là-Chiên-Con như
thế lại là Đấng Phu-quân từ trời của cô dâu rực sáng là Hội-thánh, tạo-thành
Giêrusalem thiên-quốc, trên đó chỉ mỗi những ai có danh-tánh được ghi trong sổ
bộ đời của Chiên-Con, là được sống.
Cuối cùng ra, và nhất
là đối với năm tháng đầu thiên-niên-kỷ này, thì chương 20 của Sách Khải Huyền
là nguồn-gốc trên đó Tân-ước đặt nền-tảng; và cũng trên đó, các đấng bậc kẻ tin
vào Đạo Chúa lâu nay vẫn biện-luận suốt hơn hai thiên-niên-kỷ từng đặt nền-tảng
ở trên đó. Mỗi thiên-niên-kỷ đều hàm-ngụ việc Đức Kitô trở về lại và nói lên việc
trổi dậy đầu tiên chỉ phú-ban cho kẻ nào tin vào Đạo Chúa, sau đó là triều-đại
kéo dài cả ngàn năm nơi đó có các bậc thánh-hiềnngự trị, mà Satan dù mạnh-mẽ vẫn
bị cầm tù.
Vào cuối mỗi
thiên-niên-kỷ, Satan sẽ, một lần nữa, lại bại trận chống không lại các vương-quốc/sắc-tộc
ở dưới thế-trần, và chỉ bị đánh bại lần thứ hai do bởi đạo quân của Đức Chúa,
mà thôi. Việc ác-thần/sự dữ bị thua trận sẽ lại kéo theo sau một phán-xét khác;
và những ai bị cho là có tội sẽ chịu khổ-đau/chết chóc một lần nữa trong biển lửa.
Ý-niệm về cái chết lần
thứ hai như thế có nghĩa là tình-huống không thể có phục-sinh/trỗi dậy ra khỏi
đó vì không ai cho phép người trần thoát khỏi cảnh đó. Và, điều này, lại cũng
xuất-hiện ở các bản-văn Do-thái-giáo, nhưng chỉ có vào thời sau này mà thôi, dù
có thể cũng có một loại hiện-hữu nào đó rất bí-mật trước khi được “bật mí” ở
các văn-bản viết bằng tiếng Aram ở sách Đệ-Nhị-Luận, Ysaya và Giêrêmia.
Không nét dị-thường
nào ở ảnh-hình Đức Giêsu được sách Khải Huyền cung-cấp lại có thể tạo ấn-tượng
đậm-sâu nơi giòng suy-tư đạo-lý của hội thánh, nhưng tất cả đều đã cung-cấp một
nguồn hứng-thú kéo dài cho các ảnh-hình về thiên-quốc và chốn hoả hào ở
văn-chương và nghệ-thuật của Đạo Chúa suốt nhiều thế-kỷ vừa qua.
(hết chương
2)
Gs Geza
Vermes biên soạn, Mai
Tá lược dịch
No comments:
Post a Comment