bài của Nguyên An
Nhờ phương tiện truyền thông dễ dàng hiện đại, rất nhiều bản nhạc thánh ca đã được các nhà sản xuất nhạc phát hành tại hải ngoại, đặc biệt tại Mỹ, với lối hoà âm và sự xử dụng những nhạc khí hiện đại, cũng như sự tham gia của nhiều ca sĩ chuyên nghiệp nổi tiếng hoặc các ca sĩ xuất thân từ các ca đoàn. Dù thích hay không thích, sự thưởng thức âm nhạc mang nhiều nét chủ quan, tùy theo sự nhậy cảm và ngay cả tâm trạng mỗi lúc của từng cá nhân mỗi người. Nhưng một điều khách quan không thể phủ nhận là nhờ CD và cassettes, Lời Chúa qua thánh nhạc đã đi vào đời sống gia đình của người tín hữu và ngay cả những người ngoài công giáo một cách rộng rãi hơn, gần gũi hơn với đời sống hằng ngày.
Ý tưởng dùng âm nhạc hiện đại để mang Lời Chúa vào đời sống xã hội hằng ngày bắt nguồn từ giữa thập niên 60. Đó là thời điểm của tinh thần canh tân đổi mới trong Giáo Hội Công Giáo qua Công Đồng Vaticanô II và cũng là lúc phát triển mạnh mẽ của âm nhạc trẻ Rock-Pop tây phương và những giai điệu Nam Mỹ trên toàn thế giới và tại miền Nam Việt Nam... Những người đi tiên phong lập nên phong trào Thánh Ca Vào Đời Việt Nam lúc đó là nhóm Alléluia của các thầy sinh viên Học Viện Dòng Chúa Cứu Thế ĐàLạt (xin xem bài Nhóm Alléluia). Không những nhóm này qui tụ một số nhạc sĩ có khả năng sáng tác hay và phong phú, mà họ còn là những người chơi nhạc điêu luyện, và nhất là đã thực hiện trên băng nhựa thời đó những sáng tác này. Cuốn băng «Vào Đời 1» của nhóm Alléluia đã được các tu sĩ cũng như giáo dân đón tiếp một cách nồng hậu; cuốn «Vào Đời 2» ít được biết đến hơn, phẩm chất cũng không kém mặc dù cách trình diễn nhạc và ca khác với cuốn băng nhạc đầu. Linh mục nhạc sĩ Thành Tâm, nhạc sĩ nòng cốt của nhóm Alléluia, sau đó vẫn tiếp tục sáng tác nhiều bài Thánh Ca Vào Đời nổi tiếng cũng như những bài Thánh Ca Phụng Vụ thường được xử dụng trong những nghi thức như thánh lễ, chầu...
Một số nhạc sĩ đi sau đã tham gia củng cố nền nhạc Thánh Ca Vào Đời, nhất là những tu sĩ trong các giáo phận miền nam, nhưng những sáng tác này rải rác đây đó, ít được phổ biến hơn. Linh mục nhạc sĩ Văn Chi là người có công tiếp tục sự phát triển của nền nhạc này, với một số lượng tác phẩm phong phú. Ngày nay ranh giới giữa Thánh Ca Phụng Vụ và Thánh Ca Vào Đời ít còn rõ rệt như trong quá khứ. Rất nhiều bản Thánh Ca Phụng Vụ đã được hoà âm theo nhạc hiện đại. Và ngược lại, hát Thánh Ca Vào Đời trong phụng vụ ít gây chỉ trích hơn. Nhưng chú trọng nhiều đến hình thức mà quên nội dung bài ca là một sai lầm đáng tiếc về ý nghĩa của Thánh Ca Vào Đời.
Nhóm Alléluia có một chỗ đứng đặc biệt trong nền Thánh Ca Vào Đời Việt
Về mặt âm nhạc, những nhạc sĩ của nhóm này có cách viết nhạc phù hợp với nhịp điệu trẻ thời đó như rock, pop, boléro, tango, valse… nhưng không quá ồn ào (những người trẻ thời đó nay đã tóc hoa tiêu hay trắng, cho nên Thánh Ca Vào Đời ngày nay không nên gọi là Thánh Ca Nhạc Trẻ nữa, mà nên gọi là Thánh Ca Vào Đời cho mọi người !) . Những bài nhạc của họ rất trong sáng thích hợp với Thánh Nhạc, nhưng đồng thời cũng rất phong phú giúp người đệm nhạc có thể dùng nhiều cách hoà âm khác nhau.
Nhưng một bài nhạc hay chưa đủ để tạo nên một bài thánh ca. Lời quan trọng không kém nhạc. Lời chuyên chở sứ điệp tinh thần của đạo. Đó cũng là nét nổi bật của nhóm Alléluia. Thánh nhạc dùng trong phụng vụ thường được xử dụng như lời cầu nguyện trực tiếp giữa người tham dự nghi lễ và Thiên Chúa. Lời nguyện cầu trong những bài nhạc của nhóm Alléluia được thể hiện qua những câu chuyện hằng ngày của cuộc sống : một buổi tối ngắm bầu trời đầy sao lấp lánh, sự nhọc nhằn của người phu xe gầy vai, sự khốn cùng của người ăn xin hèn yếu, nỗi đau khổ của người mẹ mất con, nỗi thất vọng của người mất tình yêu, sự âm thầm của những người đang bị bất công giầy xéo, sự bất mãn cũng như lòng nhiệt thành của tuổi trẻ… Nhìn Thiên Chúa qua con người trong cuộc sống, dấn thân xã hội cùng đồng hành với tha nhân để mang Tin Mừng cho những người khao khát tình yêu linh thiêng là điểm độc đáo nổi bật trong những bài ca của họ. Những ý tưởng này không gì khác hơn là sự nối tiếp tấm gương của Chúa Giêsu trong Phúc Âm:
Đi vào mừng đám cưới
Đến giường người hấp hối
…
Đến cùng người thu thuế
Đến cùng người đánh cá
…
Vì xưa Ngài đã phán
Rằng ai nghèo và đau yếu
Ngài yêu cho vào ăn tiệc thánh
(Vào Đời)
Cũng từ cuộc sống hằng ngày, mặc những nghi vấn về niềm tin trước những thử thách của đau khổ hay bất công, lời ca của họ vẫn mang vẻ lạc quan sáng suốt :
Tôi tin, tôi tin Chúa vẫn thương tôi
Cho dù đời tôi bao phen giông tố
Mãi mãi Chúa là giòng nước trong
Dạt dào lòng xót thương
Muôn đời chẳng hề vơi
(Tôi Tin)
Nếu Chúa Giêsu sinh ra ngày hôm nay thì Ngài sẽ sinh ra ở đâu ? Bài ca của nhóm Alléluia trả lời : chắc Ngài sẽ sinh ra trong một thôn xóm nghèo và những người tới chiêm ngưỡng Ngài sẽ là vài người dân nghèo khiên nhượng. Đó là một ý tưởng kỳ lạ như muốn khuyến khích người nghe suy tìm ý nghĩa đích thực bên kia hình ảnh:
Một đêm, Chúa sinh ra, bên rìa làng
Cỏ rơm, dấu thân gầy, ngăn cơn gió
…
Và có, mấy anh, dân nghèo, tới nghiêng nhìn
Trẻ thơ, trong khăn, đặt trên máng
Và có, tiếng ca, âm vang, muôn thiên thần
Hò reo, hân hoan, câu bình an
(Quê Hương Thượng Đế)
Hoặc nói về Chúa Giêsu như một lời tâm sự với bạn bè, vừa thân mật nhưng lại vừa hàm chứa một suy nghĩ sâu xa hiện đại:
Thế có lần nào, bạn mong nghe bước Người đến
Thế có lần nào, bạn mong xem bóng dáng Người
Thế có lần nào, thế có lần nào, ngàn năm qua bao ngàn năm
Người đã đến nhưng Người phải ra đi.
(Bước Người Đi Qua)
Với khả năng và phương tiện giới hạn, mục Thánh Ca Vào Đời Midi này là một đóng góp nhỏ vào việc bảo tồn những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và tinh thần. Internet là môi trường rất thích hợp với nhạc Thánh Ca Vào Đời, đó là sự nối dài của phụng vụ, của sự tiếp cận hằng ngày với Thiên Chúa. Nếu bạn nghe những bản nhạc midi này, bạn đừng quên đọc những lời ca. Biết đâu một lúc nào đó, những lời ca này sẽ giúp bạn có một cái nhìn đổi mới về nhiều điều trong cuộc sống. Đó mới là ý nghĩa đích thực và là giá trị của Thánh Ca Vào Đời.
Nguyên An
(xem thêm các bài cùng một dạng, xin mời vào:
No comments:
Post a Comment