Ta có gì đâu ngoài trái tim
Đem phơi hệ lụy giữa thanh thiên
Ngờ đâu thiên hạ vô tâm quá
Mua vui trên những nỗi đoạn trường
(thơ Nguyễn Tất Nhhiên)
Có lần, cựu thủ tướng nước Anh, bà Margaret Thatcher đã méo mó nghề chính trị khi bình luận chuyện người Samari tốt bụng, theo nhãn giới rất chính trị gia. Bà cho rằng: sở dĩ người Samari làm việc phước đức vì ông vốn người lao động cật lực, năng dành dụm tiền của nên mới có khả năng giúp đỡ người khác, dù ở vệ đường. Và, bà còn bảo: trọng tâm của dụ ngôn Chúa kể là bằng chứng để bà khuyến khích người thất nghiệp ở Anh nên làm việc hăng say cật lực ngõ hầu xã hội mới an sinh.
Kể ra thì, vị nữ lưu này chỉ nói đúng có một phần. Đúng, theo tầm nhìn méo mó của các chính trị gia chuyên nói dối và bẻ quặt sự thật -dù là sự thật của Phúc âm- với mục đích đạt cho được điều mà cá nhân hoặc đảng mình muốn. Thực tế, hoàn toàn khác. Với Tin Mừng thánh Luca, người Samari đại diện cho nhóm người ngoài Đạo. Ngoài đời. Những người không có thái độ vênh vang, tự hào cho rằng mình chỉ biết có luật là luật.
Về việc tốt lành người Samaritanô ngoài Đạo làm, thánh Tôma Aquinô giải thích: hành động bác ái chính là mẹ hiền của các nhân đức. Đức bác ái, sẽ giải quyết mọi ước nguyện để giúp ta nhìn rõ những điều ta thực sự muốn làm. Người có lòng từ tâm bác ái, thấy được nhu cầu phải yêu thương mọi người. Nhu cầu ra tay giúp đỡ những ai cần mình giúp.
Truyện kể hôm nay, cho thấy có bốn loại người dính dự trong cuộc. Trước nhất là vị tư tế chuyên hành thiện, rồi đến đấng bậc Lêvi tử tế vào bậc thày, người Do Thái bị nạn, và cuối cùng là người Samari, ngoài Đạo đang đi trên đường. Có lẽ ông ta chỉ là nhà buôn đi ngang, thấy chuyện bất bình, nán lại mà giúp đỡ, thế thôi.
Kể về ông, người nghe tuyệt nhiên không biết gì về tín ngưỡng niềm tin của ông. Ở đây nữa, lý lịch, tôn giáo, và chính kiến lập trường hay ý thức hệ, không là điều hệ trọng. Chuyện hệ trọng ở đời, thật ra luôn là vấn nạn: người người ở thế gian có còn tình người nữa hay không, thôi. Và, chuyện quan trọng khác, cũng nên hỏi, là: bạn này/người kia, hoặc chính ta hôm nay, có còn lòng tốt/lòng Đạo, nữa hay không.
Đặc điểm của lòng tốt/lòng Đạo, là lòng xót thương công chính, khả dĩ giúp ta nhìn thấy mọi chuyện theo chiều hướng yêu thương, tử tế. Mọi chuyện đây, là: luật dân sự cũng như tôn giáo, đều là chuyện cần, nhưng không thể ngăn chặn công lý/lẽ phải, để ta có thể xử xự cho tử tế, tốt đẹp với người khác. Chí ít, là người bị nạn cần giúp đỡ.
Sở dĩ người Samari tuy ngoài Đạo nhưng tốt bụng, không vì ông đã làm việc cật lực nên mới có của dư của để, hầu có khả năng thực hiện những điều trái mắt ông nhìn thấy, ở dọc đường. Nhưng, sở dĩ ông có lòng tốt, là vì ông có mắt để thấy, và nhìn ra những việc nên làm. Tức, có cái nhìn đúng nghĩa.
Lòng tốt theo nhà Đạo, không là khoảnh khắc thấy vui trong lòng vì mình tốt bụng. Mà là, kinh nghiệm mình có được/tạo được, vì đã biết đến đổi thay, trong cuộc sống. Hiểu theo nghĩa này, người Samari tốt bụng sẽ là gương sáng về lòng bác ái, rất tốt. Điều này trái với lối diễn nghĩa của vị nữ lưu có thời từng làm thủ tướng nước Anh.
Truyền thống trong Đạo vẫn dạy ta, là: lòng tốt bụng/xót thương, tạo chính nghĩa, vẫn quyện vào nhau. Thánh Tôma Aquinô còn nói: lòng xót thương giúp ta biết nghe, và biết nhìn. Còn, sự công chính phải đạo kêu mời chúng ta làm việc tốt.
Người Samari thấy được những gì ông có thể làm và phải làm, nơi hiện trường hình sự. Và, ông tạm thời giúp người bị nạn và đem nạn nhân đến quán trọ để săn sóc. Ông không chỉ nhìn và thấy sự việc xảy đến thôi, nhưng còn biết phán đoán và hành động, cách thức thời.
Người Samari có thể đã không học luật như thầy Lê-vi. Có thể, ông cũng không là người hành Đạo như các vị Tư tế, rất hiền lành. Nhưng, ông đã phá vỡ được các chấm phết vô tri, vô mộ của luật lệ trong Đạo/ngoài đời, nơi sách vở. Nhưng ông vẫn có lòng xót thương/bác ái, bằng hành động. Đặc điểm của lòng thương xót bác ái và sự công chính giúp ta nhìn thấy mọi sự, xấu cũng như tốt, một cách rõ ràng. Thấy được cả những rào cản nào không giúp ta đến với sự công chính của Chúa. Bởi, lề luật không quan trọng. bằng lòng thương xót, bác ái.
Cuối cùng ra, ta có thể nói: toàn bộ mọi chương sách của Tin Mừng thánh Luca đều nhắm vào việc chuyển đổi người nhà Đạo về sự hệ trọng cần thay đổi quan điểm lập trường. Thay đổi niềm tin tưởng cá nhân khi nghĩ rằng ‘chỉ mỗi tôi và Chúa là đã hợp lòng chống lại thế giới trần gian’. Thay đổi, thành con người mới không chỉ mỗi ngồi suy nghĩ mà thôi; nhưng phải có hành động thiết thực, đầy xót thương. Công chính.
Bằng vào dụ ngôn hôm nay, Đức Kitô đề nghị với mọi người –chí ít, là người nhà Đạo- bài học thực tế về lòng xót thương, công chính. Thương, những người ở bên trong cũng như bên ngoài nhà Đạo, đang khốn khó. Xót thương, những người đang có nhu cầu. Thương xót, giúp đỡ hết mọi người. Dù, điều đó không thấy có trong sách luật.
Truyện kể về người Samari tốt bụng, phải làm sống lại lòng bác ái/xót thương, và sự công chính vẫn có nơi người nhà Đạo. Truyện còn thách thức ta biết nhìn ra những ai cần được ta cưu mang, đùm bọc trên đường thực thi rao giảng Tin Mừng, của Chúa.
Hơn nữa, dụ ngôn hôm nay còn giúp ta nhớ rằng: Đức Kitô không dạy ta bài học tôn giáo cho thiểu số ưu việt được chọn. Nhưng, Ngài dạy mọi người biết cách mà sống đúng với phẩm giá con người. Nói cách khác, Ngài có kêu mời ta nhưng không để ta sống theo mẫu siêu nhân, phản tự nhiên. Nhưng, sống đích thực và trung thực với xác tín sâu xa về chính bản chất của mình. Bản chất dân con nhà Đạo.
Trong quyết tâm làm được như Lời Ngài dạy, ta hiên ngang tiến về phía trước, miệng hát lên bài ca của người trẻ hôm trước, rắng:
Đừng ngồi yên nghe tiếng khóc quanh mình
Đừng ngồi yên trên nhung gấm vô tình hỡi bạn thân
Đừng vùi lương tri dưới gót chân
Đừng nhìn tha nhân đang kêu gào chông ngục tù xin công bằng
Đòi cơm áo.
…Đừng sợ bạn ơi, hãy đứng thẳng lên…
cuộc đời đang… dang tay đón ta
bằng yêu thương ta đi xóa tan… mọi căm hờn”
(Lê Hựu hà – Bài Ca Tuổi Trẻ)
Vâng. Bằng tình thương xót, ta không những xóa tan mọi hờn căm. Nhưng, sẽ làm cho mọi người không còn “mua vui trên những nỗi đọan trường” ở trần gian. Bởi, trần gian nay sẽ còn nhiều Samari, tốt bụng. Không bao giờ vô tâm.
Lm Richard Leonard sj
No comments:
Post a Comment