Chương 4
Đức Giêsu
đã giảng và dạy điều gì?
(bài 10)
“Tôi thành thật chúc mừng ông đã thoả-hiệp được việc tách-bạch
được sự hay/đẹp mà chúng tôi gọi là “niềm tin” và giảm-thiểu nó vào cuộc kiếm
tìm SỰ THẬT đầy tính “khoa-học thực-nghiệm”, cùng tập-trung vào với truyền-thông
đại chúng. Riêng tôi, không là người chủ trương tôn-giáo triệt-để và cũng không
thuộc tầng lớp được truyền-hình săn đón nhằm phát sóng hoặc là bất cứ ai khác;
mà chỉ là người cha, người chồng vẫn góp phần riêng cho cuộc sống và vẫn yểm-trợ
để sự sống có ý-nghĩa cao-thượng về lòng đạo cũng như các giá-trị nội-tại ở đời
sống gia-đình mình. Vậy nên, xin vui lòng coi lại những gì ông đang làm và tôi cũng
nguyện cầu để ông biết mà dừng lại tiến-trình lăng-mạ Đấng đã ban Con Một Ngài đến
để cứu độ ta.”
Một
người viết từ Texas
“Từ lâu lắm, ta ít có cơ-hội tiếp cận với cuộc cách-mạng đầy
giải-thoát và các thách-thức này khác như ông từng viết lên. Đã từ lâu, chúng tôi
không suy-tưởng về chuyện Đức Giêsu là Đức Chúa (tức: Bản-thể Thiên-định hàm-ngụ
trong Ba Ngôi Thiên-Chúa) dù cho ẩn-dụ Thiên-Chúa-đã-chết-nơi-Đức-Giêsu cho
phép ta có được hình-ảnh đầy thách-thức. Chúng ta kết-nối thực-thể Phục Sinh
theo cách của thánh Phaolô. Nhũng sách do ông viết, đã cho chúng tôi thấy, là: cả
điều ấy cũng không cần-thiết nếu ta muốn thành người dấn bước theo Đức Giêsu để
rồi tuyên-xưng Ngài là Chúa.”
Một
cặp vợ chồng sống ở Nam Phi
“Giáo-sư John D Crossan xem ra đang khổ-sở để lọc-lựa một
số các đoạn Kinh Sách ra đọc và chú-giải! Thật rất rõ, là: Đức Giêsu vẫn tuyên-dương
những người nghèo-khổ, yếu-ớt, bức-bách. Rõ ràng là, Ngài muốn chuyển-đổi
tâm-can của mọi người cốt để chăm-sóc/sẻ-san sự sống với những người như thế!…
Giáo sư John D Crossan đã quên mất chân-dung Đức Giêsu chính ở điểm, là Ngài vốn
dĩ quen nhiều bạn bè giàu-có/sang-trọng, nhưng Ngài không khuyên-dạy họ là hãy cứ
cho đi những gì mình có, ngõ hầu giúp-đỡ những người nghèo-khổ như Ngài từng dạy-dỗ
khi khuyên-bảo anh thanh-niên giàu-sụ ở Tin Mừng. Bài học rõ-rệt nhất, là: Đức
Giêsu thấy sự khác-biệt nơi việc sống theo tiêu-chuẩn đã được công-nhận, với điều-kiện
là ta nhận-lãnh trách-nhiệm để mọi người có thể sử-dụng tài-năng và nguồn-lợi mình
có, theo cách đích-thực ngõ hầu có thể ra tay giúp-đỡ người nghèo-khó hoặc bị
chèn ép. Sống trong đời, nếu coi mọi sự là của chung, thì chuyện này cũng không
kéo dài được bao lăm; bởi, các tín-hữu khi xưa cũng đã quyết-tâm hệt như thế.”
Một
độc-giả viết từ California
“Thực-hiện công cuộc thừa-sai mục vụ có đến 30 năm như
tôi cũng không thể đeo-đuổi cuộc tranh-luận vốn đóng khung công việc của mình
cách quá sức. Thời-gian tôi còn ở chủng viện, thì ưu-tư hàng đầu của tôi là làm
thừa sai mục vụ bằng cách tập-trung vào danh-sách hàng đầu những gì mình cần thực-hiện.
Tôi thấy lời bạt do ông viết trong cuốn “Ai giết Đức Giêsu?” là cái nhìn và quyết-tâm
thật tươi-mát về niềm-tin kinh-điển tìm thấy trong nhiều năm tháng trở về trước.
Bằng vào lá thư tôi viết cho ông hôm nay, đơn giản chỉ là lời cảm-kích biết ơn ông
đã trình-bày cho mọi người thấy đặc-tính kinh-điển ấy. Tôi có đồng ý hay không
đồng ý với kết-luận ông đưa ra, thì giờ này cũng chưa thể biết được, nhưng dứt-khoát
là tôi sẽ bỏ thì giờ ra mà giải-đoán phần lớn những gì tôi gặp ở tư-tưởng của
ông. Dù sao, tôi cũng vẫn cảm-kích việc ông đã để giờ tham-gia tranh-luận hầu
duy-trì tính tư-riêng mà khích-lệ mọi người làm thừa-sai mục-vụ rất tương tự.”
Một
vị ở Texas có ý kiến
“Thưa Giáo sư John D Crossan, tôi nói lên câu này theo
tinh-thần yêu-thương của Đạo mình để tỏ-bày nỗi-niềm lo-lắng cho sự sống vĩnh-cửu
của ông, thế thôi. Bởi, việc ông tìm cách xét lại và hỏi: Đức Giêsu thực-sự là
Đấng nào? Và Ngài đang ở bên hữu Đức Chúa Cha, có hộ-phù ông và những người tin
Ngài là Đấng Cứu-Độ và Chúa, và cũng là Chàng Rể đang đến đồng thời là Vua các
Vua, Chúa các Chúa không? Xin Thiên-Chúa giúp ông nhìn ra được chuyện như thế nhờ
tình thương của Đức Kitô.”
Một
người từ Alabama nay viết cho ông.
“Bữa nay tôi đến, là để nhìn ra những khám-phá lịch-sử và
khởi-động tư-duy về những câu/những lời, theo tư-cách cá-nhân và theo từng nhóm,
ngõ hầu thực-hiện nó trong cuộc sống của chúng ta và tất cả.”
Một
người viết từ bang Arizona.
“Tôi không mấy vui vẻ, khi thấy ông có lập-trường xét lại
sứ-vụ thừa-sai của Đức Giêsu và quan-niệm ông tái định-vị về Ngài, về Vương Quốc
Nước Trời cũng như về việc hoàn-thành sứ-vụ ấy. Tôi thấy việc tôi đạt niềm tin
nơi Đức Giêsu nay bị công-kích khá mạnh, nên tôi quyết bảo-vệ cho đến cùng. Hãy
nhớ là, tôi chưa từng làm việc này bao giờ hết… Và, điều tôi cho là hợp lý để
nghĩ rằng Đức Giêsu tin vào ngày thế-tận như thế đã rõ và Ngài sẽ quang-lâm đến
lại trong vinh-quang trước khi thế-hệ này qua đi. Tôi tin rằng Đức Giêsu giống
như ông Gioan, cả hai Đấng đều rao giảng cho mọi người biết đường mà hối-cải;
và Vương Quốc Nước Trời nay trong tầm tay của ta rồi đấy, giời ạ!”
Một
người sống ở Florida
“Tôi đang đọc cuốn “Đức Giêsu: Một Tiểu-sử đầy Cách-mạng”
để trả lời vấn-nạn mà cho đến nay vẫn có nhiều người gửi đến… Có thể nào ông diễn-nghĩa
lại điều ông bảo rằng: Thiên-Chúa sẵn sàng đến với ông và mọi người chúng ta”, được
không? Câu thứ hai của tôi, là: ở đây và bây giờ, tại dụ-ngôn từng kể là chúng
ta, tất cả, đều ngồi cùng bàn mà ăn chung/uống chung, không phân biệt giai-cấp,
tôn-giáo, sắc-tộc, giai-tầng kinh-tế hoặc bất cứ khác-biệt nào khác, được chứ
nhỉ?”
Một
độc-giả đặt câu hỏi từ New Hampshire
Hẳn mọi người đều đã biết
Đức Giêsu từng dạy về Vương Quốc Nước Trời. Nay, điều này có nghĩa gì khác không,
khi ta đã rõ?
Ngay
ở đây, ta đã thấy vấn-đề cần định-nghĩa cụm-từ “Vương Quốc Nước Trời”, một lần nữa!
Tựa
hồ như tác-giả Mátthêu thường tránh-né không nêu danh-tánh Chúa ra mà không tỏ
lòng tôn-kính tính thánh-thiêng của Ngài. Thế nên, thay vào đó, tác-giả là ông lại
đã sử-dụng thành-ngữ “Vương Quốc Thiên-Đàng” cách rõ ràng. Thế nhưng, ta vẫn có
khuynh-hướng hiểu Thiên-Đàng là Vương Quốc, như thể Đức Giêsu cốt ý đề-cập đến những
gì không phải ở dưới đất này, mà chỉnói chuyện trên trời, mà thôi. Hoặc, Ngài
cũng không nói đến cuộc sống đời này mà là sự sống mai ngày sẽ xảy đến. Điều
đó, cũng không xa sự thật, chút nào hết. Muốn hiểu ý Đức Giêsu cho thật rõ, ta cũng
nên tách-bạch hai chuyện tôn-giáo và chính-trị, và chuyện luân-thường đạo-lý cũng
như kinh-tế thế-giới hồi đầu thế-kỷ, cho rõ ràng. Đúng ra thì, “Vương Quốc Của
Chúa” mà ta có thói quen gọi là “Vương Quốc Nước Trời” là thế-giới này, ở nơi đây.
Là, chốn miền trong đó Chúa, chứ không phải Cesar, đang ngự-trị trên ngai vàng
của Ngài ở trạng-thái như thế ấy. Và, rõ ràng là: Thiên-Chúa, chứ không phải Cesar,
đã mở rộng vòng tay yêu-thương và Ngài đảm-trách việc quản-cai Vương-Quốc này thật
trọn-hảo. Cùng lúc, đây là ý-niệm hoàn-toàn có tính tôn-giáo và chính-trị,
thôi. Cũng cùng lúc, thành-ngữ này lại mang tính-chất rất đạo-đức và kinh-tế-học.
Thiên-Chúa quản-trị thế-giới cách ra sao? Ngài muốn cai-quản thế-giới này như thế
nào, ư? Có thế nào đi nữa, thì dứt-khoát đấy không là thiên-đàng hiểu như nơi
chốn ở trái đất này, mà thôi.
Như
ta thấy, với nhóm người sống ở Do-thái, tức: các vị chủ-trương khải-huyền như
ông Gioan từng chứng-tỏ, thì Vương Quốc Nước Trời khi trước được hiểu như thực-tại
xảy đến trong lai-thời. Điều này thật không đúng! Bởi, đó không là chuyện tương-lai
mai ngày, mà là thực-tại tùy việc Thiên-Chúa can-thiệp bằng quyền-uy cao-cả của
Ngài trong mọi vấn-đề liên-quan đến nhân-loại, để Ngài mang hoà-bình và
công-chính đến với thế-gian đang sa-lầy trong áp-bức/bất công gần như tuyệt-vọng.
Phần lớn các kẻ tin đều được chuẩn-bị giúp-đỡ để Vương Quốc của Ngài thành hiện-thực.
Sự việc này, hoàn-tất tốt đẹp hay không, chỉ do quyền-uy/sức mạnh của
Thiên-Chúa mà thôi. Và, dù các vị chủ-trương khải huyền một cách không mấy
sáng-sủa về Vương Quốc đang trờ tới, thì các ngài vẫn nhận-thức rõ là điều ấy sẽ
khách-quan và hữu-hình đối với mọi người, theo cách khác biệt, có tốt có xấu.
Tuy
nhiên, việc này lại góp thêm cung-cách khác để diễn-nghĩa về “Vương Quốc Nước
Trời”. Thế tức là, thay vì ta chờ Chúa can-thiệp khải-huyền, thì chính Ngài là
Đấng đang đợi ta khởi-đầu cuộc cách-mạng xã-hội. Thật ra, cả hai cách diễn-nghĩa
thế nào là “Vương Quốc, Nước của Chúa” dù theo phương-pháp nào đi nữa, đều là giải-đáp
khả-thi nếu nhân-loại cố-gắng. Và, sự việc Thiên-Chúa can-thiệp theo cách khải-huyền
lại khác với cuộc cách mạng xã hội do Ngài thực-hiện. Và Đức Giêsu, bằng vào sự
việc dứt-bỏ hy-vọng của ông Gioan nhờ khả-năng riêng của con người, Ngài đã loan-báo
quyết-định của Thiên-Chúa rồi.
Sao ta dùng cụm-từ
Vương Quốc Nước Trời thay cho “Cộng đồng dân Chúa”, tức từ-vựng mang ý-nghĩa về
một thế-giới do nam-nhân độc-trị như “vua/quan”, chứ?
Có
nhiều lý-do để bảo rằng: cụm-từ “Vương Quốc” tạo vấn-đề như Tân-Ước bản dịch Hy-Lạp
đã chuyển-ngữ từ tự-vựng “basileia”
ra. Có điều là: chữ “Vương” là từ-vựng mang tính “kẻ cả”. Thêm vào đó, chữ “quốc”
lại là thành-phần ngôn-ngữ khiến cho từ-vựng này thêm phần nổ độp, mặc dù ta nói
đến nơi-chốn, địa-danh hay tên gọi của khu-vực địa-lý nào đó. Và, thêm một vấn-đề
nữa, là: nói như thế tức như thể ta đang sử-dụng ngôn-ngữ của thế-giới hiện-thời
ta đang sống, lại xuất-hiện vị vương-quân nào đó đang cai-trị hết mọi người. Để
cho chắc, ta cứ thử nhìn vẻ xa hoa tráng-lệ ở các lễ hội mừng chúc vua quan/lãnh
chúa còn sót lại với thế giới hôm nay, như: nữ-hoàng Êlisabeth đệ II của nước
Anh chẳng hạn, vai-trò của bà chí mang nghĩa truyền-thống và lễ-tân thôi, chứ bà
không có quyền-hành gì thực-thụ.
Với
thế-giới Địa-Trung-Hải, là khu vực quanh đó Đức Giêsu hạ sinh, thì: vua/chúa thực-sự
vẫn có uy. Và, điều này không chỉ ngôn-sứ khải-huyền người Do-thái mới quan-tâm
đến qui-định của vua, tức “basileia” ở
thế-kỷ đầu, thôi. Cụm-từ “Basileia”,
là chủ-đề thường thấy ở thế-giới Hy-Lạp. Và vấn-đề đặt ra là thế này: làm sao
quyền-lực trần-gian lại thực-hiện theo cách công-bình đầy nhân-tính, được? Tin
Mừng do các tác-giả viết, vẫn cứ phải vật-lộn mọi tương-phản nên mới bảo rằng:
quyền-lực chốn gian-trần và uy-quyền của Thiên Chúa vẫn thành chuyện hiện thực được.
Khi Đức Giêsu sử-dụng cụm-từ “Vương Quốc Nước Trời”, là Ngài muốn nói đến thế-gian
do Thiên-Chúa trực-tiếp đảm-trách, ngay lập tức. Thế-gian sẽ ra sao, nếu
Thiên-Chúa ngồi trên ngai của Cesar? Chính vì thế, nên “Vương Quốc Nước Trời”
là biểu-tượng lý-tưởng nhất để diễn-tả cuộc sống con người vốn vinh-thăng, được
kêu gọi vào qui-định của con người cũng như trật-tự ở xã-hội. Cụm-từ nào không có
nghĩa là “vương-quốc” giống như thế, có
thể sẽ làm mất đi tính thách-thức cả về chính-trị và tôn-giáo, nữa.
Có
thành-viên nọ thuộc nhóm “Chuyên Đề về Đức
Giêsu” đề-nghị: ta nên dịch từ-vựng Hy-Lạp nào có nghĩa “qui-định ở đế-quốc
của Thiên-Chúa” để nhấn-mạnh sự tương-phản đối lại với qui-định về lề-luật ở đế-quốc
La Mã của Cesar. Có điều là, khi ta sử-dụng hình-thái đường ranh xã-hội mang tính
then-chốt cốt lật-đổ nền chính-trị nào, bởi thế nên tôi chủ-trương duy-trì cụm-từ
“vương quốc” chứ không dùng từ “cộng-đồng”
như đề-nghị của thành-viên nói trên. Khi dùng từ-vựng “cộng-đồng” để diễn-tả
tính thân-ái, có lẽ tôi sẽ để mất đi tính thách-thức về chính-trị và tôn-giáo
nơi lời dạy của Đức Giêsu. Nhưng các từ-vựng như: vương-quốc, quyền-uy và
vinh-quang là có ý gì? Điều đó, có phải để nói về Thiên-Chúa hay Cesar, không? Dù
sao đi nữa, nếu sử-dụng cụm-từ “cộng-đồng”
thay cho “vương quốc” thì cũng được,
nhưng với điều-kiện là cụm-từ này phải bao gồm ý-nghĩa thách-thức lật-đổ tình-trạng
xã-hội và tính chính-trị then-chốt có trong từ-vựng ấy, mới được.
Dùng
ví-dụ cụ-thể, ta sẽ hiểu rõ hơn. Hãy tưởng-tượng trường-hợp cộng-đoàn tín-hữu ở
Đức hồi thập niên 1930’ lại cứ gọi danh-hiệu Đức Giêsu bằng từ “der Fũhrer” chẳng hạn, đồng thời còn nhấn
mạnh là: trên đời này duy-nhất chỉ có một “Fuhrer”
mà thôi, thì tự thân, ở tiếng Đức thường có từ-vựng cũng mang nghĩa “lãnh tụ” giống như thế. Vậy thì, khi Hitler xuất-hiện trên
chính-trường, rõ ràng là các tín-hữu Đạo Chúa chỉ muốn coi Đức Giêsu là lãnh-tụ của họ mà thôi, chứ không
phải Hitler hay ai hết.
Bởi
thế nên, ta có thể sử-dụng bất cứ bản dịch nào để nói về “Vương Quốc Nước Trời”
đều được, nhưng nên nhớ: điều đó lại có ý-nghĩa phụ-thuộc và mang âm-hưởng của một
bội-tín cũng rất cao. Cũng hệt thế, khi gọi Đức Giêsu là Chúa, là ta có ý bảo: Cesar
kia không phải thế. Hãy dịch cụm-từ “Đức Chúa” bằng thành-ngữ đương-đại nào ta cho
là thích-hợp đều được, với điều kiện là người dịch có gọi như thế, cũng không bị
những người phía bên kia ám-hại, là được.
Cựu linh mục John
Dominic Crossan
Mai
Tá lược dịch
